محیا احمدی؛ آزیتا عباسی
چکیده
جمع‌آوری و تحلیل داده‌های خطاهای زبانی از جمله موضوعاتی است که از دیرباز همواره مورد توجه محققان بوده است. زبان‌آموزان در طی مراحل فراگیری زبان مرتکب خطاهای مختلفی می شوند که خطاهای مربوط به مطابقت ...
بیشتر
جمع‌آوری و تحلیل داده‌های خطاهای زبانی از جمله موضوعاتی است که از دیرباز همواره مورد توجه محققان بوده است. زبان‌آموزان در طی مراحل فراگیری زبان مرتکب خطاهای مختلفی می شوند که خطاهای مربوط به مطابقت بین فعل و فاعل یکی از این خطاها است. در این نوع از خطاها ویژگی‌های شخص و شمار فعل و فاعل با یکدیگر مطابقه ندارند. براساس نظریه صرف توزیعی در این نوع از خطاها ویژگی‌های صرفی که باید روی گره‌های پایانی مشخص شوند از منبعی اشتباه دریافت می شوند. در مقاله حاضر ساختار درونی خطاهای مطابقه فعل و فاعلی که توسط فراگیران زبان فارسی تولید شده‌اند را در چارچوب نظریة صرف توزیعی تحلیل و بررسی می کنیم تا این مسئله را تبیین کنیم که چگونه دریافت مشخصه‌ای اشتباه از منبعی اشتباه توسط فعل (هسته Agr) می تواند منجر به نادستوری شدن جمله‌ها شود. نمونه‌های بررسی شده مربوط به آزمون نگارش پایان دوره فارسی آموزان بنیاد سعدی است که از پیکره همین مؤسسه استخراج شده‌اند. خطاهای مورد بحث در دو گروه مطابقه موضعی و مطابقه از راه دور تقسیم‌بندی می شوند. در نوع اول، منبع خطا از نظر خطیی نسبت به فاعل واقعی به فعل نزدیک‌تر است در حالی که در نوع دوم منبع خطا نسبت به فاعل در فاصله دورتری قرار دارد. با بررسی جمله‌هایی مانند «من و دوستم فیلم دیدم» و «استاد به من یاد دادم» که نمونه‌هایی از مطابقة موضعی هستند این موضوع را نشان می‌دهیم که منبع خطا علاوه‌بر آن‌چه در پژوهش پیشین به آن اشاره شده است، می تواند موضوع هدف (goal) باشد و فعل به جای آن‌که با فاعل موضعی خود مطابقه کند با موضوع هدف مطابقه می کند و مشخصه‌های آن را می گیرد. همچنین با تحلیل ساختار درونی خطاهای مطابقه از راه دوری مانند «من به سینما رفتم و خواهرم به دانشگاه رفتم» و «من غذا که مادرم در خانه پختم خوردم» به این بحث‌ها می پردازیم که 1ـ در این نوع از خطاها امکان مطابقه فعل هم‌پایه دوم با فاعل هم‌پایه اول وجود دارد و 2ـ فعل بند موصولی می تواند با فاعل بند اصلی مطابقت کند.
